Οικονομική κρίση και τηλεκπαίδευση
Πώς σχετίζεται η παγκόσμια οικονομική κρίση με τον τομέα και την τεχνολογία της εκπαίδευσης;
Σε περιόδους ισχνών αγελάδων, όταν οι εταιρείες αναγκάζονται να επανεξετάσουν τους προϋπολογισμούς τους, οι διευθύνσεις ανθρώπινου δυναμικού και εκπαίδευσης είναι από τις πρώτες που επηρεάζονται. Οι πολυήμερες και πολυδάπανες επιχειρησιακές εκπαιδεύσεις είναι δύσκολο να δικαιολογήσουν την αποτελεσματικότητά τους, σε σχέση με τους περιορισμένους διαθέσιμους οικονομικούς πόρους - ας μη μιλήσουμε δε για την αποδοτικότητα. Άρα, θα μπορούσε κανείς να υποθέσει ότι, ενώ οι δαπάνες για παραδοσιακή εκπαίδευση συρρικνώνονται, τα στελέχη του ανθρώπινου δυναμικού αναζητούν οικονομικότερες λύσεις για να συνεχίσουν να παρέχουν τις αναγκαίες εκπαιδεύσεις στο προσωπικό τους. Εξάλλου, η διατήρηση του ανταγωνιστικού πλεονεκτήματος μιάς εταιρείας είναι πρωταρχικής σημασίας σε περιόδους κρίσης και στις περισσότερες περιπτώσεις, το ανταγωνιστικό της πλεονέκτημα, δεν είναι άλλο από το ανθρώπινο δυναμικό της. Πώς όμως συμβιβάζονται οι δύο αυτές αντικρουόμενες απαιτήσεις: απ΄τη μια μεριά η ανάγκη για συνεχή ανάπτυξη του ανθρώπινου δυναμικού κι απ΄την άλλη η ανάγκη για μείωση των ελαστικών δαπανών, στις οποίες συμπεριλαμβάνεται και η εκπαίδευση και κατάρτιση; Μήπως η τηλεκπαίδευση αποτελεί την απάντηση στο παραπάνω δίλημμα;
Η επένδυση στην τεχνολογία της εκπαίδευσης:
Η αγορά τεχνολογίας της τηλεκπαίδευσης έχει ωριμάσει αρκετά τα τελευταία χρόνια. Μπορεί οι υπερβολικές προσδοκίες που γεννήθηκαν 10 χρόνια πριν από την βιομηχανία των ηλεκτρονικών μέσων μάθησης να έχουν υποχωρήσει, όμως η ποιότητα των προϊόντων έχει βελτιωθεί αισθητά. Οι ταχύτητες πρόσβασης στο διαδίκτυο έχουν πολλαπλασιαστεί και η δυνατότητα επεξεργασίας πολυμεσικών αρχείων (βίντεο, ήχος, κίνηση) έχουν κάνει τα προϊόντα της τηλεκπαίδευσης πολύ ελκυστικότερα. Νέα, εύχρηστα και φιλικά εργαλεία για ανάπτυξη περιεχομένου έχουν εμφανιστεί, κάνοντας δυνατή την γρήγορη δημιουργία εκπαιδευτικού υλικού χωρίς τη συνδρομή ακριβών, εξειδικευμένων συμβούλων, πράγμα που σημαίνει ότι το κόστος παραγωγής έχει μειωθεί σημαντικά. Και το κυριότερο, ίσως: το διαδίκτυο έχει πάψει να αποτελεί μονόδρομο επικοινωνίας. Οι τεχνολογίες κοινωνικής δικτύωσης και διαμοίρασης περιεχομένου προσφέρουν πρωτοφανείς δυνατότητες κατασκευής περιεχομένου σε ομάδες επαγγελματιών στη βάση της συμμετοχής και της αμοιβαιότητας. Για όλους αυτούς του λόγους, οι δείκτες αποδοτικότητας των επενδύσεων σε τεχνολογίες τηλεκπαίδευσης μπορούν τώρα να τεκμηριώσουν τη συνέχιση των προσπαθειών στον τομέα αυτό.
Ωστόσο είναι δύσκολο να βρεθούν ολοκληρωμένα στοιχεία που να αποδεικνύουν ότι η βιομηχανία της τηλεκπαίδευσης συνέχισε να αναπτύσσεται εν μέσω της κρίσης. Αρκετές αναφορές, αν και αποσπασματικές, δείχνουν ότι πράγματι αυτό συμβαίνει. Για παράδειγμα, κατά τη διάρκεια του παγκόσμιου συνεδρίου Educa Berlin πραγματοποιήθηκε μια άτυπη έρευνα μεταξύ των συμμετεχόντων στην οποία ζητήθηκε από συμβούλους και επαγγελματίες του χώρου να προβλέψουν τις τάσεις στη βιομηχανία της τηλεκπαίδευσης. Φαίνεται πώς οι εκτιμήσεις συγκλίνουν στο ότι πράγματι, νέες ευκαιρίες παρουσιάζονται για τις καινοτόμες μορφές εκπαίδευσης. Για πολλούς, η βιομηχανία της τηλεκπαίδευσης βρίσκεται μπροστά στη μεγαλύτερη άνοδο των τελευταίων ετών. Στην Μεγάλη Βρετανία οι εταιρείες που δραστηριοποιούνται στο χώρο της διαδικτυακής εκπαίδευσης για μαθητές Γυμνασίου-Λυκείου διατήρησαν μέτριους ρυθμούς ανάπτυξης για το 2009, αν και μειωμένους σε σχέση με τις προηγούμενες χρονιές. Μια νέα εταιρεία στο χώρο ανάπτυξης περιεχομένου, που ιδρύθηκε μόλις πέρυσι, εκτιμούσε ότι τώρα, που η δαπάνη για κάθε ευρώ βρίσκεται κάτω από αυστηρό έλεγχο, είναι ο προσφορότερος χρόνος για την είσοδό της στην αγορά .
Επένδυση στην εκπαίδευση- μια σταθερή αξία:
Φυσικά, καθώς αυξάνονται οι απαιτήσεις για τεκμηρίωση και απολογισμό της απόδοσης (return on investment) των εκπαιδευτικών δράσεων ενός οργανισμού, τα τμήματα εκπαίδευσης πρέπει να αποδείξουν αφενός ότι οι επενδύσεις σε τηλεκπαίδευση έχουν προστιθέμενη αξία, και αφετέρου ότι κάθε επένδυση χρησιμοποιείται με εξαιρετική σύνεση. Το θέμα της ποιότητας έρχεται στο προσκήνιο με νέα ένταση και διάφορες προσεγγίσεις προτείνονται διεθνώς προκειμένου να αξιολογηθεί η ποιότητα των παρεχομένων προγραμμάτων τηλεκπαίδευσης. Αρα, μια άλλη συνέπεια της οικονομικής κρίσης είναι η εντατικοποίηση της έρευνας για τον προσδιορισμό των κριτηρίων που προσδιορίζουν τις ποιοτικές διαστάσεις της τηλεκπαίδευσης, για τον εντοπισμό των κατάλληλων δεικτών αποτελεσματικότητας και τη δημιουργία μοντέλων βελτίωσης της ποιότητας.
Η εκπαίδευση ως ατομική επένδυση & ανάπτυξη:
Υπάρχει λοιπόν και μια άλλη διάσταση του θέματος, από την οπτική γωνία του εργαζόμενου: Στην Αμερική και στις περισσότερες Ευρωπαϊκές χώρες η τρέχουσα οικονομική κρίση έχει σοβαρές επιπτώσεις στην αγορά εργασίας, αναγκάζοντας τους εργαζόμενους να επιδιώξουν αναβάθμιση του επαγγελματικού τους προφίλ με την απόκτηση νέων γνώσεων και δεξιοτήτων. Παραθέτουμε τη μαρτυρία ενός προγραμματιστή από τις Ηνωμένες Πολιτείες: «Όταν άρχισε η ύφεση στην οικονομία πίστεψα ότι η δουλειά μου ήταν ασφαλής , γιατί δεν είχα καμιά σχέση με τις κατασκευές ή τις τράπεζες, δύο τομείς που επλήγησαν περισσότερο. Ωστόσο η κρίση επηρέασε το χώρο μας με απροσδόκητους τρόπους. Ένας από αυτούς ήταν ο πολλαπλασιασμός των εταιρειών «ενοικίασης υπηρεσιών». Τελικά, σε χώρες όπως η Ινδία, οι προγραμματιστές Η/Υ ήταν πολύ φθηνότεροι απ’ ότι στις ΗΠΑ. Και η εξοικονόμηση στα εργατικά κόστη είναι σημαντική, γι΄αυτό και πολλές εταιρείες αποφάσισαν να μετακινήσουν στο εξωτερικό τις λειτουργίες παραγωγής και διαχείρισης της γνώσης. Ο κίνδυνος του τα χάσω τη δουλειά μου ήταν ορατός. Γι’ αυτό αποφάσισα να δοκιμάσω την τηλεκπαίδευση. Ήξερα ότι έπρεπε να αποκτήσω νέες δεξιότητες, που όχι μόνον θα με έκαναν απαραίτητο στη δουλειά μου αλλά και θα μου προσέφεραν ανταγωνιστικό πλεονέκτημα σε περίπτωση που θα έπρεπε να αναζητήσω νέα δουλειά. Απ΄ ότι φαίνεται, η απόκτηση νέων δεξιοτήτων πρέπει να γίνει μέρος της ζωής μου από δω και μπρος, κι αυτό είναι δυνατό με την τηλεκπαίδευση. Η τηλεκπαίδευση μου επιτρέπει να προχωρήσω με το δικό μου ρυθμό και μάλιστα χωρίς να βγώ από το σπίτι μου. Το μόνο που χρειάζομαι είναι μια γρήγορη σύνδεση στο διαδίκτυο. Τώρα μπορώ να μάθω σχεδιασμό γραφικών και ιστοσελίδων και άλλα λογισμικά που θα μου επιτρέψουν να μπώ σε νέες περιοχές του τομέα μου».
Επιλέγοντας τη γνώση - Οδηγός πλοήγησης:
Σε ένα τέτοιο περιβάλλον αυξημένης προσφοράς και ζήτησης εκπαιδευτικών προγραμμάτων μέσω διαδικτύου, κάποιοι οργανισμοί παροχής τηλεκπαίδευσης αναπτύσσουν μια νέα υπηρεσία: αυτή της εξατομικευμένης συμβουλευτικής σε θέματα εκπαίδευσης και σταδιοδρομίας. Στόχος των υπηρεσιών αυτών είναι να βοηθήσουν τα νεαρά κυρίως άτομα, που σχεδιάζουν τις σπουδές τους ή που ετοιμάζονται να μπουν στην αγορά εργασίας, να διαμορφώσουν μια σωστή εκπαιδευτική και επαγγελματική τους στρατηγική παίρνοντας τις σωστότερες αποφάσεις μέσα στο εύρος των ευκαιριών που έχουν στη διάθεσή τους. Πράγματι, ο κίνδυνος να χαθεί κανείς μέσα στην πληθώρα των προσφερόμενων εναλλακτικών, σε προγράμματα, μαθήματα, κύκλους σπουδών κλπ. δεν είναι αμελητέος. Ετσι, ένας ιταλικός εκπαιδευτικός οργανισμός τηλεκπαίδευσης, στο επίπεδο της τριτοβάθμιας εκπαίδευσης, έχει σχεδιάσει και υλοποιεί μια ολοκληρωμένη υπηρεσία επαγγελματικού προσανατολισμού για όλους τους εγγεγραμμένους χρήστες του, με στόχο να τους εξασφαλίσει τη καλύτερη δυνατή αξιοποίηση των εκπαιδευτικών ευκαιριών με βάση τα ταλέντα και τις ικανότητές τους.
Η εκπαίδευση ως αγαθό και ως επένδυση:
Καταλήγοντας, μπορούμε να διαπιστώσουμε ότι η «βιομηχανία» της τηλεκπαίδευσης είναι ένας τομέας που διαθέτει τις προϋποθέσεις να αναπτυχθεί παρά τις δυσοίωνες προοπτικές που ισχύουν για το σύνολο σχεδόν της παγκόσμιας οικονομίας. Η εκπαίδευση αποτελεί ένα τομέα με προοπτικές ανάπτυξης όχι μόνο από την επιχειρηματική και οικονομική οπτική αλλά και από την οπτική της ατομικής επένδυσης στη γνώση και στην βελτίωση δεξιοτήτων και επαγγελματικών προσόντων.
Πηγές:
http://www.sciencedaily.com/releases/2008/11/081120073128.htm
http://michaelhanley.ie/elearningcurve/the-impact-of-the-current-economic-crisis-on-e-learning-february-09-lcbbq/2009/02/03/
http://www.icwe.net/oeb_special/news112.php
Προσαρμογή/ απόδοση: Ειρήνη Μπασκούτα, Στέλεχος ΤΥΔΑΑΔ/ΜΟΔ