Δεν υπάρχει ένα και μοναδικό μοντέλο για την αντεστραμμένη τάξη - ο όρος χρησιμοποιείται ευρέως για να περιγράψει σχεδόν κάθε δομή τάξης στην οποία οι ηχογραφημένες διαλέξεις προηγούνται των ασκήσεων μέσα στην τάξη. Σε ένα συνηθισμένο μοντέλο, οι εκπαιδευόμενοι μπορούν να παρακολουθήσουν πολλαπλές διαλέξεις, από πέντε έως επτά λεπτά η κάθε μία. Online κουίζ ή δραστηριότητες μπορούν να προστεθούν στο μαθησιακό υλικό, προκειμένου οι εκπαιδευόμενοι να μπορούν να ελέγχουν τις γνώσεις που έχουν αποκομίσει. Η άμεση ανατροφοδότηση από τα σύντομα τεστ καθώς και η δυνατότητα επανάληψης τμημάτων μιας διάλεξης μπορούν να βοηθήσουν να διευκρινιστούν ασαφή σημεία της διδακτέας ύλης. Οι εκπαιδευτές μπορούν να καθοδηγούν τις συζητήσεις μεταξύ των εκπαιδευομένων και να τους βοηθούν να θέσουν σε εφαρμογή, μέσα από τη συνεργασία και τη δημιουργία, τις γνώσεις που αποκόμισαν από τις διαλέξεις που παρακολούθησαν εκτός τάξης. Ως επί τόπου εμπειρογνώμονες, οι εκπαιδευτές διευκρινίζουν το περιεχόμενο, παρακολουθούν την πρόοδο ενώ μπορούν επίσης να οργανώσουν τους εκπαιδευόμενους σε ad hoc ομάδες εργασίας προκειμένου να επιλύσουν ένα συγκεκριμένο πρόβλημα. Επειδή η προσέγγιση της αντεστραμμένης τάξης αποτελεί μια δομική αλλαγή στην δυναμική της τάξης, κάποιοι εκπαιδευτές έχουν επιλέξει να εφαρμόσουν μόνο ορισμένα στοιχεία του μοντέλου ή να το εφαρμόσουν επιλεκτικά σε συγκεκριμένα μαθήματα.

 

 

Ένας αυξανόμενος αριθμός διδασκόντων της τριτοβάθμιας εκπαίδευσης έχει αρχίσει να χρησιμοποιεί το μοντέλο της αντεστραμμένης τάξης στα μαθήματα του. Ένα ιδιαίτερα επιτυχημένο παράδειγμα ενός μεικτού μοντέλου ανεστραμμένης τάξης υπάρχει στον τομέα της λογιστικής στο Penn State University, το οποίο απευθύνεται σε 1.300 φοιτητές. Ο χρόνος μέσα στην τάξη αξιοποιείται για ανοικτή συζήτηση, έναν προσκεκλημένο ομιλητή, ή την επίλυση προβλημάτων από τον καθηγητή, με τη βοήθεια φοιτητών. Στο Πανεπιστήμιο του Χάρβαρντ, ένας καθηγητής φυσικής όχι μόνο χρησιμοποιεί το μοντέλο της αντεστραμμένης τάξης, αλλά έχει επίσης αναπτύξει μια σχετική ιστοσελίδα, την Learning Catalytics, μέσω της οποίας παρέχεται στους καθηγητές δωρεάν διαδραστικό λογισμικό, το οποίο επιτρέπει στους φοιτητές να συζητήσουν, να εφαρμόσουν και να πάρουν feedback από ό, τι ακούνε στη διάλεξη .

 

 

Σε μια παραδοσιακή διάλεξη, οι φοιτητές συχνά προσπαθούν να συλλάβουν το νόημα αυτού που λέει εκείνη τη στιγμή ο καθηγητής, χωρίς να έχουν το χρόνο να το επεξεργαστούν. Αντίθετα, η χρήση του βίντεο και άλλων ηχογραφημένων μέσων βάζει τις διαλέξεις υπό τον έλεγχο των εκπαιδευομένων: μπορούν να παρακολουθήσουν αλλά και να κάνουν rewind και fast-forward , ανάλογα με τις ανάγκες τους. Όταν ο χρόνος μέσα στην τάξη αφιερώνεται στην επεξήγηση των εννοιών, οι εκπαιδευτές έχουν μεγαλύτερη δυνατότητα να εντοπίσουν πιθανά λάθη στον τρόπο σκέψης των εκπαιδευόμενων. Επιπλέον, οι συνεργατικές εργασίες ενθαρρύνουν την κοινωνική αλληλεπίδραση μεταξύ των εκπαιδευομένων και ευνοούν τη συνεργατική μάθηση και την υποστήριξη των μαθητών με χαμηλότερο επίπεδο ικανοτήτων.

 

 

Το μοντέλο της αντεστραμμένης τάξης μπορεί εύκολα να αποτύχει. Αν και η ιδέα είναι απλή,  απαιτεί προσεκτική προετοιμασία προκειμένου να είναι αποτελεσματική. Η καταγραφή των διαλέξεων απαιτεί χρόνο και προσπάθεια από την πλευρά των διδασκόντων, ενώ από την πλευρά των εκπαιδευομένων οι δραστηριότητες μέσα και έξω από την τάξη πρέπει να ενσωματωθούν με προσοχή, προκειμένου να κατανοήσουν το μοντέλο και να έχουν κίνητρα για να προετοιμαστούν για την τάξη . Ως αποτέλεσμα, η εισαγωγή αυτής της «αντιστροφής» μπορεί να σημαίνει επιπλέον δουλειά και μπορεί να απαιτεί νέες δεξιότητες για τον εκπαιδευτή, αν και αυτές οι δυσκολίες μπορούν να μετριαστούν με την σταδιακή εισαγωγή του μοντέλου στην πράξη.

Οι εκπαιδευόμενοι από την πλευρά τους, συχνά παραπονιούνται για την απώλεια των «πρόσωπο-με- πρόσωπο» διαλέξεων και δεν μπορούν να εκτιμήσουν άμεσα την αξία της πρακτικής άσκησης που περιλαμβάνει αυτό το μοντέλο εκπαίδευσης, ενώ αρκετοί μπορεί να αναρωτιούνται γιατί θα πρέπει να πληρώνουν δίδακτρα ενώ θα μπορούσαν να βρουν αντίστοιχα βίντεο σερφάροντας στο διαδίκτυο. Εκείνοι που θεωρούν ότι η παρακολούθηση μιας διάλεξης αποτελεί την ουσία της εκπαίδευσης, μπορεί να θεωρήσουν περιττή την παρουσία τους σε μία πιο πρακτική μορφή τάξης και κατά συνέπεια να χάσουν την πραγματική ουσία της «αντιστροφής». Τέλος, ακόμη και εκπαιδευόμενοι που  βλέπουν θετικά την αντεστραμμένη τάξη, μπορεί να μην έχουν τη δυνατότητα να συμμετέχουν ενεργά, καθώς ο εξοπλισμός και η πρόσβασή τους στο διαδίκτυο μπορεί να μην υποστηρίζουν τη λήψη και παρακολούθηση βίντεο.

 

Ποιο είναι το μέλλον της αντεστραμμένης τάξης;

 

Καθώς το μοντέλο της αντεστραμμένης τάξης γίνεται όλο και πιο δημοφιλές, νέα εργαλεία πιθανόν θα αναπτυχθούν, προκειμένου να υποστηρίζεται πιο αποτελεσματικά το τμήμα της εκπαίδευσης που βρίσκεται «εκτός τάξης». Συγκεκριμένα, η συνεχής εξέλιξη των κινητών συσκευών επιτρέπει την εκμετάλλευση περισσότερων εκπαιδευτικών πόρων από τους εκπαιδευομένους, σε χρόνο και τόπο που εκείνοι επιλέγουν. Μεγαλύτερος αριθμός εκπαιδευτών πιθανότατα θα αρχίσει να περιλαμβάνει κάποια στοιχεία της αντεστραμμένης τάξης στον τρόπο διδασκαλίας, συμπληρώνοντας τις παραδοσιακές εργασίες που γίνονται στο σπίτι με παρουσιάσεις βίντεο.

 

 

Η αντεστραμμένη τάξη σηματοδοτεί μια αλλαγή στον ρόλο των εκπαιδευτών, οι οποίοι παραχωρούν τη θέση τους μπροστά στην έδρα υπέρ μιας πιο συνεργατικής συμβολής τους στην εκπαιδευτική διαδικασία. Υπάρχει μια ταυτόχρονη αλλαγή του ρόλου των εκπαιδευομένων, πολλοί από τους οποίους έχουν συνηθίσει μία περισσότερο παθητική συμμετοχή στην εκπαιδευτική διαδικασία. Το μοντέλο της αντεστραμμένη τάξης, βάζει περισσότερη ευθύνη για τη μάθηση στους ώμους των εκπαιδευομένων δίνοντας τους παράλληλα μεγαλύτερη ώθηση για να πειραματιστούν: οι δραστηριότητες είναι υπό την ευθύνη τους ενώ η επικοινωνία μεταξύ τους είναι καθοριστική για την δυναμική της τάξης, η οποία αφιερώνεται στην εκμάθηση μέσα από πρακτική άσκηση. Αυτό που ξεχωρίζει το μοντέλο της αντεστραμμένης τάξης, είναι η ιδιότητά της να επιφέρει μια ουσιαστική αλλαγή στις προτεραιότητες της εκπαιδευτικής διαδικασίας - από την απλή κάλυψη της ύλης, στην κατάκτησή της.

 

Πηγή: EDUCAUSE, Learning Initiative

 

Σ. Δρέττα, στέλεχος ΤΥΔΑΑΔ