Βελτιώνοντας τον τρόπο που μαθαίνουμε (μέρος ΙΙ)
Πώς να βελτιώστε τον τρόπο που μαθαίνετε (μέρος ΙΙ)
Αξιοποιήστε διαφορετικούς τρόπους μάθησης και πολλαπλασιάστε τα οφέλη. Υιοθετήστε τη συνεχιζόμενη μάθηση και γίνετε αυτόνομοι εκπαιδευόμενοι στον τρόπο που μαθαίνετε. Αυτό βοηθάει τον εγκέφαλο μας να παραμείνει εύπλαστος και να συνεχίσει να μαθαίνει. Αξιοποιήστε τόσο τον εστιασμένο τρόπο μάθησης όσο και τον διάχυτο τρόπο μάθησης (focused vs diffuse mode). Μελετήστε με αφοσίωση και χωρίς περισπασμούς (distractions) και στη συνέχεια ασχοληθείτε με άλλα πράγματα. Πηγαίνετε μια βόλτα, ασκηθείτε ή χαλαρώστε, ώστε να επιτρέψετε στο μυαλό σας να δημιουργήσει νέες συνάψεις.
«Επανάληψη, μήτηρ πάσης μαθήσεως» λέει το αρχαίο ρητό. Για να γίνει μια γνώση ουσιαστική, θα πρέπει να πολλαπλασιάσουμε τις πηγές πληροφόρησης για ένα θέμα. Επιλέξτε ένα θέμα που σας ενδιαφέρει και διαβάστε, βιβλία, άρθρα, μελέτες, δείτε βίντεο, παρακολουθήστε διαλέξεις κλπ. Μελετήστε κατ’ επανάληψη αλλά και με κάποια περιοδικότητα. Η πολύωρη μελέτη καθώς και η μελέτη της τελευταίας στιγμής δεν μπορούν να μας βοηθήσουν να μάθουμε. Δημιουργούν την εντύπωση ότι ξέρουμε, αλλά στην ουσία δεν το γνωρίζουμε (illusion of competence). Μελετήστε σε μικρές αλλά τακτές χρονικές περιόδους.
Αυξήστε σταδιακά την πολυπλοκότητα και τη δυσκολία αυτών που μελετάτε. Μην μελετάτε μόνο τα ίδια, γνωστά, θέματα με τα οποία είστε ήδη εξοικειωμένοι. Η μελέτη των ίδιων πραγμάτων μπορεί να σας δώσει την εντύπωση ότι γνωρίζετε ένα θέμα (illusion of competence) και να σας αποτρέψει από το να εμβαθύνετε (deep learning) και να χτίσετε την γνώση σας (expertise).
Ένα θέμα δεν το μαθαίνουμε με τη μία. Σε κάθε περίοδο μελέτης δημιουργούνται οργανικές ενότητες γνώσης (chunks). Η επανάληψη και η εναλλαγή των συνθηκών και των διαφορετικών οπτικών μας βοηθούν να συνδέσουμε τα μικρά κομμάτια σε ένα μεγαλύτερο παζλ, δίνοντας νόημα σε αυτό που μελετάμε και μαθαίνουμε.
Συζητήστε το θέμα που μελετάτε με άλλους (φίλους, συναδέλφους, συμμαθητές κλπ). Λειτουργήστε διαδραστικά με τους άλλους και μοιραστείτε αυτά που γνωρίζετε. Μέσα από τη συζήτηση μπορεί να φωτίσετε διαφορετικές πτυχές του θέματος. Αυτό θα επιτρέψει στον εγκέφαλό σας να κάνει νέες συνάψεις. Αποφύγετε τις παγίδες του μυαλού που μπορεί να μας εμποδίσουν να βρούμε μια νέα λύση σε ένα πρόβλημα, λόγω παγιωμένων αντιλήψεων και μοντελοποιημένων γνώσεων (einstellung). Απλά επειδή το μοντέλο (pattern) της σκέψης μας και οι παγιωμένες αντιλήψεις μας, μας εμποδίζουν από το να κάνουμε μια νέα σύναψη και να δούμε κάτι νέο.
Μην απομονώνετε το μυαλό σας αποκλειστικά σε έναν γνωστικό τομέα. Μελετήστε και εμπνευστείτε από άλλους γνωστικούς τομείς. Οι γνώσεις είναι συγκοινωνούντα δοχεία. Μια νέα πληροφορία από άλλο γνωστικό τομέα, μπορεί να εγείρει νέες συνάψεις του εγκεφάλου και να δημιουργήσει νέες γνώσεις.
Ασκηθείτε! Κατά την άσκηση το μυαλό σας καθαρίζει, περνάει στο διάχυτο τρόπο λειτουργίας (diffuse mode) και μπορεί να παράξει νέες συνάψεις.
Τραφείται σωστά. Η μάθηση είναι χημεία. Η σωστή διατροφή, πλούσια σε ωμέγα-3 λιπαρά, μπορεί να βοηθήσει το μυαλό μας να λειτουργήσει πιο αποδοτικά.
Κοιμηθείτε! Ο ύπνος τρέφει όχι μόνο τα μωρά, αλλά και τον εγκέφαλό μας. Κατά τον ύπνο απομακρύνονται τοξίνες, οι οποίες εμποδίζουν τους νευρώνες του εγκεφάλου μας να λειτουργήσουν αποτελεσματικά. Επίσης, κατά τον ύπνο, μεταφέρονται πληροφορίες από την προσωρινή στην μακροπρόθεσμη μνήμη, ενώ παράλληλα το υποσυνείδητό μας βρίσκει την ευκαιρία να εκφραστεί. Κατά τη φάση του ύπνου ο εγκέφαλός μας περνάει στο διάχυτο τρόπο λειτουργίας και μπορεί να κάνει νέες συνάψεις. Το πρωί ξυπνάμε με νέες ιδέες και συχνά με τη λύση στο πρόβλημα που μας απασχολούσε. Εάν μελετάμε πολύ και εφαρμόζουμε όλες τις τεχνικές απομνημόνευσης, αλλά δεν κοιμόμαστε καλά, όλα είναι περιττά! Το μυαλό μας αδυνατεί να λειτουργήσει σωστά. Νιώθουμε παντελή αδυναμία να ανασύρουμε το παραμικρό από τη μνήμη μας.
Καταπολεμήστε την αναβλητικότητά σας! Δεν θέλει κόπο, θέλει τρόπο! Συνήθως τείνουμε να αναβάλουμε τη μελέτη ή αφήνουμε για αργότερα αυτά που πρέπει να κάνουμε ή που μας δυσκολεύει και μας είναι δυσάρεστο. Η τεχνική Pomodoro μπορεί να σας βοηθήσει να αυξήσετε τα διαστήματα εστιασμένης μελέτης, τα οποία εναλλάσσετε με μικρά διαλείμματα καθώς και με μικρές ανταμοιβές για την προσπάθεια σας. Η τεχνική συνίσταται στη χρήση ενός παραδοσιακού χρονομέτρου κουζίνας (σε μορφή ντομάτας). Ορίστε 25' αφοσιωμένης, εστιασμένης μελέτης μακριά από όλες τις πηγές απόσπασης της προσοχής σας. Στο τέλος κάντε ένα σύντομο 5' διάλειμμα και ανταμείψτε τον κόπο σας με κάτι που σας ευχαριστεί.
Μην εστιάζετε στο αποτέλεσμα της μελέτης αλλά στην τεχνική και στη διαδικασία μελέτης! Η εστίαση στο αποτέλεσμα μπορεί να δημιουργεί άγχος, με αποτέλεσμα κακής ποιότητας μελέτη. Η γνώση εξάλλου είναι αποτέλεσμα συστηματικής, περιοδικής μελέτης κι όχι ένας αγώνας με το χρονόμετρο ή τον όγκο της μελέτης που έχουμε να ολοκληρώσουμε. Εστιάστε στο να βελτιώσετε το πώς μελετάτε και το αποτέλεσμα θα σας ανταμείψει.
Το δύσκολο για την αρχή ή για το τέλος; Αν και τείνουμε να ξεκινάμε με τα εύκολα και να πηγαίνουμε μετά στα δύσκολα, οι ειδικοί μας λένε το αντίθετο. Eat your frog first! Κάντε πρώτα αυτό που σας δυσκολεύει και μετά τα ευκολότερα. Εάν κάπου κολλήσετε, σταματήστε και ασχοληθείτε με κάτι άλλο. Επιστρέψτε στη συνέχεια! Το μυαλό σας, αναγκαζόμενο να περάσει από το ένα θέμα σε άλλο, γυμνάζεται, ώστε να προσεγγίσει το δύσκολο θέμα κάτω από νέα οπτική γωνία. Τώρα, μπορεί να σας φανεί ευκολότερο και να βρείτε μια απάντηση σε ένα δύσκολο θεωρητικό πρόβλημα με μεγαλύτερη ευκολία. Εναλλάσσετε τον βαθμό δυσκολίας όσων μελετάτε!
(Διαβάστε στο επόμενο τεύχος: "Πρακτικές οδηγίες για την ενίσχυση της μνήμης και τη βελτίωση του τρόπου μάθησης")
Δείτε το πρώτο μέρος του άρθρου στο σύνδεσμο (link): http://newsletter.elearning.mou.gr/NewsItemFullPage.aspx?newsitem-id=352&newsletter-id=98
Ε. Κούντιου
Στέλεχος Τομέα Υπηρεσιών Διοίκησης &
Ανάπτυξης Ανθρώπινου Δυναμικού
Πηγές:
- Oakley Barbara and Sejnowski Terry, Learning How to Learn: Powerful mental tools to help you master tough subjects MOOC, https://www.coursera.org/learn/learning-how-to-learn/home/welcome
- Oakley Βarbara, Learning how to learn, TEDxOaklandUniversity, https://www.youtube.com/watch?v=O96fE1E-rf8Oakley
- Oakley Barbara. A Mind for Numbers, Penguin Putnam Inc, 2014
- The pomodoro technique, Infographic, http://elvindantes.com/post/117698995545/the-pomodoro-technique-heres-one-way-to-organize
Φωτογραφικό υλικό
Σχετικοί Σύνδεσμοι::
Βελτιώνοντας τον τρόπο να μαθαίνουμε-Μέρος 1ο